Cho‘l ozuqabop yekinlarining yangi navlarini rayonlashtirish uchun ularning sho‘rlanishiga moslashish salohiyatini baholagan holda raqamli geoinformatsion bankni yaratish
Loyiha mavzusi: Cho‘l ozuqabob ekinlarining yangi navlarini rayonlashtirish uchun ularning sho‘rlanishga moslashish salohiyatini baholagan holda raqamli geoinformatsion bankini yaratish
Ilmiy rahbari: Nabiyeva Gulchexra Mirergashevna
Bajarilish muddati: 01.06.2022-31.05.2024
Loyiha shifri: АЛ-4721035462
Loyiha turi: Amaliy
Kutilayotgan natijalar va ularning ahamiyati: Loyihadan kutilayotgan natija Inqirozga uchragan cho‘l yaylovlarining hosildorligini oshirish imkonini beruvchi 15 ta cho‘l ozuqabop o‘simlik navlarini turli ekologik va tuproq sharoitlarida sinash orqali mahalliy sharoitlarga moslashgan navlar tanlanadi va ekiladi.
O‘zbekistonda cho‘l o‘simliklari uchun birinchi marta o‘simliklarning atrof-muhitning noqulay sharoitlariga moslashishi bilan bog‘liq genetik markerlarni aniqlash. Turli xil atrof-muhit omillariga, shu jumladan tuproq sho‘rlanishiga, qurg‘oqchilikka va boshqalarga nisbatan ularning adaptatsion xususiyatlari baholanadi. GАT texnologiyalaridan foydalangan holda tanazzulga uchragan yerlarni baholash amalga oshiriladi, tematik elektron xaritalar va tavsiyalar ishlab chiqiladi.
Cho‘l yaylovlarining hosildorligini oshirish imkonini beruvchi navlar tanlanadi va rayonlashtirish uchun ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqiladi. Degradatsiyaga uchragan, sho‘rlangan yaylov tuproqlarida cho‘l ozuqabop ekinlarining yangi navlarini rayonlashtirish, moslashtirish, potentsial baholash, hamda yaylov tuproqlari uchun yaratilgan raqamli geoinformatsion banki yaratiladi.
Olinadigan natijalarning ahamiyati shundaki, yaylov yerlaridan unumli foydlanish, degradatsiyaga uchragan tuproqlar holatini kompleks yaxshilash, ozuqabob o‘simliklarni tuproq iqlim sharoitiga mos holda joylashtirish, yaylov chorvachiligini barqaror rivojlantirish, cho‘l yaylovlarining hosildorligi va oziqa birligi sifatini yaxshilash imkonini beruvchi, cho‘llanishga, sho‘rlanishga moslashgan cho‘l oziqabob o‘simlik navlarini to‘g‘ri joylashtirish va uzluksiz, yillar davomida yuqori hosil to‘plash xususiyatiga ega bo‘ladi.
Hisobot davrida (loyiha yakunida) qo‘lga kiritilgan muhim natijalar: Cho‘l-yaylov ozuqabop o‘simliklarining mavjud 15 navlari adir, sho‘rlangan tuproqlarda xo‘jalikbop va ekologo-biologik xususiyatlari bo‘yicha sinovdan o‘tkazilmoqda va muayyan tuproq-iqlim sharoitlarga mos navlar tanlandi, navlarni rayonlashtirishning ilmiy asoslangan takliflari ishlab chiqilmoqda.
Loyiha doirasida chop etilgan web of science va Scopus bazasidagi xalqaro ilmiy ishlar: Mazkur loyiha 2022 yil iyun oyidan boshlangan, asosiy natijalar dekabr oyida olinishi rejalashtirilgan, so‘ngra xalqaro bazadagi jurnallarda maqolalar nashr qilinishi rejalashtirilgan.