O‘zbekistonda iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi O‘zbekiston Milliy universtiteti Geografiya va geoaxborot tizimlari fakultetining “Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya” kafedrasi bilan bevosita bog‘liq bo‘ldi. Dastlab bu kafedra 1940-yilda O‘rta Osiyoda yakkayu-yagona bo‘lgan «Iqtisodiy geografiya» nomida tashkil topdi. Keyinchalik u «Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya» (1978 y.) deb yuritila boshladi. Mazkur kafedra 1998 yildan esa «Ijtimoiy geografiya va mintaqaviy iqtisodiyot» nomi bilan faoliyat ko‘rsatdi. Keyinchalik uning nomi bir necha marotaba o‘zgargan bo‘lsa-da bugungi kunda yana shu nom bilan ya’ni «Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya» nomi bilan yuritilmoqda.
Kafedraning dastlabki mudiri geografiya fanlari nomzodi, dotsent V.G.Kuznetsov bo‘lgan. So‘ngra kafedrani g.f.d., professor M.G. Kadek (1941-1945 yy.), g.f.d. professor V.M.Chetirkin (1944-1948 yy.), g.f.n., dotsent R.S.Lobach (1948-1954 yy.), g.f.n., dotsent Sapenko (1954-1959 yy.) boshqarib kelgan. Keyinchalik, 1960-1969 yillar mobaynida ushbu vazifani g.f.n., dotsent N.G.Smirnov bajarib kelgan. Mahalliy o‘zbek olimlaridan birinchi bo‘lib bu kafedraga g.f.d., professor Z.M.Akramov rahbarlik qildi. U 1969-1984 yillar davomida kafedra mudiri lavozimida ishlab keldi, 1984-yildan 2010-yilgacha kafedrani taniqli olim g.f.d., professor A.S.Soliyev boshqardi. Кafedrani 2019-yildan to hozirgi kunga qadar geografiya fanlari doktori, professor Z.N.Tojiyeva boshqarib kelmoqda.
Kafedraning ilmiy-pedagogik salohiyati yuksalishi va o‘quv-uslubiy ishlar rivojlanishida olimlar G.N.Cherdansev, A.N.Rakitnikov, O.B.Ota-Mirzayev, A.A.Qayumov, T.I.Raimov, R.A.Xodiyev, T.E.Egamberdiyev, T.T.Tojimov, S.S.Saidkarimov, S.B.Boqiyev, M.R.Bo‘riyeva, A.M.Sodiqovlarning xizmatlari salmoqli bo‘lgan.
Kafedra tarixiga e’tibor bersak, iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning eng muhim va dolzarb yo‘nalishlari: iqtisodiy rayonlashtirish, sanoat, qishloq xo‘jaligi, aholi geografiyasi, shaharlar rivojlanishi va urbanizatsiya muammolari, umuman ijtimoiy (sotsial) geografiyaning turli sohalari bo‘yicha ilmiy tadqiqot ishlari olib borilayotgani ko‘zga tashlanadi. Kafedrada 1998-1999 o‘quv yilidan MDH mamlakatlari o‘rtasida ilk bor professor A.S.Soliyev tomonidan olg‘a surilgan Mintaqaviy iqitisodiyot yo‘nalishiga bog‘liq nazariy va amaliy masalalar katta qiziqish bilan o‘rganilib kelindi.
So‘nggi yillarda, jahon taraqqiyotiga mos andozalardan kelib chiqqan holda, O‘zbekistonda ham an’anaviy ilmiy yo‘nalishlar paydo bo‘ldi. Masalan, aholiga tibbiy, ta’lim va boshqa sohalarda xizmat ko‘rsatish, siyosiy geografiya va geosiyosat, sotsial geografiya, turizm va rekreatsiya, tibbiy va kasalliklar geografiyasi (nozogeografiya), jinoyatchilik geografiyasi kabilar rivojlanib bormoqda. Ularning barchasida O‘zMU «Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya» kafedrasi asosida mustaqillik yillarida shakllangan milliy iqtisodiy geografiya ilmiy maktabi va unga uyushgan olimlarning hissasi bevosita katta bo‘ldi. Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, mazkur ilmiy maktabning shakllanishi va samarali rivojlanishida ikki katta-olim Ziyovutdin Muxitdinovich Akramov va Abdusami Solievich Soliyevlar yetakchi bo‘ldilar.
Respublikamizda iqtisodiy va ijtimoiy geografiya ilmiy maktabi asosan ikkita yo‘nalishga ega. Bu yo‘nalishlarning biri agrogeografiya (qishloq xo‘jaligi geografiyasi) bo‘lsa, ikkinchisi aholi geografiyasidir. Xususan bu yo‘nalishda shaharlar rivojlanishi va urbanizatsiya jarayonining hududiy muammolari o‘rganilmoqda.
Yuqoridagi muhim ilmiy yo‘nalishlar hozirgi zamon Vatan geografiya fanining ustunlari bo‘lmish, ikki zabardast olim va buyuk inson prof. Akramov Ziyovutdin Muxitdinovich va prof. Soliyev Abdusami Solievichlarning o‘zaro uyg‘un va hamkorlikda samara topgan ilmiy-ijodiy va pedagogik-ustozlik faoliyatlari bilan bevosita bog‘liq bo‘ldi. Mana shuning uchun ham bu norasmiy ilmiy uyushmani to‘g‘ridan-to‘g‘ri «Akramov-Soliyevlarning ilmiy maktabi», deb atash mumkin.
O‘zbekiston iqtisodiy geografiya ilmiy maktabi tez orada nafaqat respublikada, balki qo‘shni respublikalar va boshqa xorij mamlakatlarida ham e’tibor topdi. Jumladan, bu borada, xususan mazkur ilmiy maktabda yetishtirilgan fan nomzodlari va doktorlari, uning xalqaro aloqalari to‘g‘risida Moskva Davlat universitetining professorlari Y.G.Saushkin, A.I.Kovalyov, Perm Davlat universiteti professori M.D.Sharigin, Sankt-Peterburg Davlat universiteti professori A.I.Chistobaev, Qozog‘iston Milliy universiteti professorlari S.R.Erdavletov va Sh.M.Nadirovlar yuqori baho berishgan.
Kafedra a’zolarining asosiy maqsadi – professorlar Z.M.Akramov va A.S.Soliyevlar tomonidan shakllantirilgan O‘zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiya ilmiy maktabi an’analarini davom ettirish, jamoada sog‘lom o‘quv-ilmiy muhitni saqlab turish hamda Prezidentimiz SH.M.Mirziyoyev yo‘lboshchiligida mamlakatimizda izchil amalga oshirilayotgan milliy istiqlol g‘oyasiga sodiq yuqori malakali raqobatbardotsh kadrlar tayyorlash yo‘li bilan o‘zining munosib hissasini qo‘shishdan iborat.
Ayni paytda kafedra O‘zbekistonda geografiya fanining tayanch dargohi sifatida barcha mintaqaviy oliy ta’lim muassasalari va shu bilan birga Moskva, Rostov-don (ARGO, Rossiya), Rossiya Xalqlar Do‘stligi universiteti (RUDN), Germaniyaning Duysburg Essen universiteti, Chexiya Davlati Karlova universiteti, Qozog‘iston (KazNU), Al-Farobiy nomidagi Qozoq milliy universiteti, kabi mamlakatlar geografiya ta’lim muassasalari va ilmiy tadqiqot institutlari bilan ilmiy aloqalar olib bormoqda.
Kadrlar tayyorlash bo‘yicha spetsifikasi – Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kafedrasi fakultet tarkibida bakalavrlar va magistrlar tayyorlash ishida ishtirok etadi. Kafedra geograf bakalavr va geograf magistrlar tayyorlashga ixtisoslashgan.