Rus tilshunosligi kafedrasi uzoq tarixga ega. 20-asrning 30-yillari oxirida Oʻrta Osiyo Davlat universiteti (SADU) qoshida fakultetlararo chet tillari, rus va oʻzbek tillari kafedralari tashkil etildi.
1942 yilda SADUning tarix va filologiya fakulteti ikkita mustaqil fakultetga – tarix va filologiyaga bo’lingan. Shu bilan birga, rus tilshunosligi kafedrasi tashkil etilib, unga fakultetlararo rus tili kafedrasi ham birlashtirildi. Kafedraga taniqli rus olimi, zamonaviy va tarixiy tilshunoslik bo’yicha ma’ruzalar tashkil etgan professor Stepan Dmitrievich Nikiforov rahbarlik qilgan.
O‘tgan yillar davomida kafedra mudirlari sifatida rus tilshunosligi rivojiga katta hissa qo‘shgan, nafaqat mamlakatimizda, balki xorijda ham mashhur bo‘lgan atoqli tilshunos olimlar: prof. G.I.Kolyada, prof. A.N.Tixonov, prof. O. M. Kim, f.f.n. I.B.Shatunovskiy, dots. L.L.Kim, dots. E.Sh.Mirochnik, dots. S.I.Zinin faoliyat ko’rsatgan.
Ularning shogirdlari bugun O‘zbekistonda eng yaxshi ilmiy-pedagogik russhunoslik an’analarini davom ettirmoqda.
So‘nggi o‘n yilliklarda kafedraning ilmiy salohiyati o‘sdi. Kafedrada f.f.d. professor A.G. Sheremetyeva, filologiya fanlari nomzodlari dotsentlar N.N. Shitka, E.A. Alieva, Kukatova O.A., Tsoy A.P., Ataeva R.R., universitet faoliyatida katta tajribaga ega bolgan katta o‘qituvchilar Rogozinnikova N.G., Xalilov F.X., Faizova F.Sh., yosh novator o‘qituvchilar faoliyat ko’rsatib kelmoqdalar.
Kafedrada yuqori malakali ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlandi: Respublikamiz oliy o‘quv yurtlarining 30dan ortiq yosh o‘qituvchilari va doktorantlari nomzodlik dissertatsiyalarini himoya qilib, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini oldilar.
Professor A.G.Sheremetyeva ko‘p yillar davomida Dissertatsiyalar himoyasi bo‘yicha ixtisoslashtirilgan kengash raisi, dotsent N.N. Qalqon Kengash ilmiy kotibi vazifalarini bajardi, kafedra professor-o‘qituvchilari maxsus kengash va ilmiy seminarlar ishida faol ishtirok etib, respublikamiz uchun filolog-rus olimlari ilmiy kadrlarini tayyorlashga bor kuchlarini berib kelmoqdalar.
Rus tilshunosligi kafedrasi horijiy filologiya fakultetining bitiruvchi kafedralaridan biridir. Keng profilli filolog-mutaxassislarni tayyorlaydigan bakalavriatning an’anaviy “Filologiya va tillarni o‘qitish (rus tili)” yo‘nalishidan tashqari “Ona tili va adabiyoti (rus tili va adabiyoti)”, “Ona tili va adabiyoti (chet tilli guruhlarda rus tili va adabiyoti)” yo‘nalishlari mavjud.
Kafedra respublikamizning rus tiliga boʻlgan ehtiyojini qondiradigan, rus tilini oʻrgatishga qodir boʻlgan maktablar va oʻrta maxsus oʻquv yurtlari uchun asosan rus tili va adabiyoti oʻqituvchilarini tayyorlaydi. 2013 yilda 5A120102 – Lingvistika (rus) magistratura mutaxassisligi qayta ochildi.
Kafedra respublika oliy o‘quv yurtlari uchun Davlat ta’lim standartlari, bakalavriat va magistratura ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha o‘qitish mazmuniga qo‘yiladigan malaka talablari hamda boshqa me’yoriy o‘quv, uslubiy va texnik hujjatlarning bir necha avlodlarini ishlab chiquvchisi hisoblanadi.
Kafedra professor-o‘qituvchilari zamon bilan hamnafas bo‘lib, lingvistik fanlarni o‘qitish mazmun va shakllarini muntazam yangilab, yangi avlod oliy o‘quv yurtlari darsliklarini ishlab chiqish va nashr etish, yangi pedagogik texnologiyalar asosida o‘quv va o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar tayyorlash ishlarini olib bormoqda. Kafedrada rus tili tarixi bo’yicha noyob maxsus kurslar ishlab chiqilgan, zamonaviy slavyan tillari o’qitilmoqda.
Kafedra a’zolari o‘z ilmiy yutuqlari natijalarini xalqaro va respublika miqyosidagi ilmiy anjumanlarda namoyon qiladilar, ilmiy jurnal va to‘plamlarda maqolalar chop etadilar.
Mustaqillik yillarida kafedraning respublikamiz oliy o‘quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot va ta’lim muassasalari bilan ilmiy aloqalari mustahkamlandi. SamDU, Andijon universiteti, Nizomiy nomidagi TDPU va OʻzDJTU bilan hamkorlik bo‘yicha shartnomalar tuzildi. Oʻzbekistondagi rus va ukrain madaniyat markazlari, akademik litseylar, taʼlim maktablari, kutubxonalar va muzeylar bilan aloqalar mustahkamlandi. Kafedrada xalqaro hamkorlikka ham katta e’tibor qaratilmoqda. M.V. Lomonosov nomidagi Moskva Davlat universitetining filologiya fakultetlari bilan shartnomalar imzolangan. M.V. Lomonosov, Tula Davlat universiteti, Pskov pedagogika universiteti, Qalmog’iston Davlat universiteti va boshqalar bilan shartnomalar imzolangan. «Rossotrudnichestvo» vakolatxonasi bilan qo’shma tadbirlar, konferentsiyalar, seminarlar, davra suhbatlari o’tkaziladi. Kafedra professor-o‘qituvchilari xalqaro forum, kongress va konferensiyalar ishida faol ishtirok etib kelmoqdalar.
Zamon tendensiyalariga mos ravishda ma’ruzalar tashkil etilmoqda, kafedralar qo‘shma yig‘ilishi, hamkor universitetlar bilan ilmiy seminarlar onlayn tarzda tashkil etilmoqda.
20-asrning 70-80-yillarida kafedrada rus soʻz yasalishi boʻyicha oʻzbek ilmiy maktabi shakllangan. Faoliyati SamDU va Oʻzbekiston Milliy universiteti bilan uzviy bogʻliq boʻlgan professor A.N.Tixonov ushbu ilmiy maktabning asosshisidir.
A.N.Tixonov jahon leksikografiyasida ilk bor soʻz yasalish lugʻatini yaratdi. Uni tayyorlashda rus tilshunosligi kafedrasi oʻqituvchilari, aspirantlari va doktorantlari, talabalari ishtirok etdilar. Ushbu ajoyib leksikografik manbalar shakllangan ilmiy maktab doirasida keyingi ilmiy izlanishlar uchun material bo’lib xizmat qildi. Ilmiy maktab doirasida har yili konferensiya va seminarlar o‘tkazilib, ularning ishtirokchilari geografiyasi yildan-yilga kengayib bormoqda (Rossiya, Qozog‘iston, AQSH, Yaponiya va boshqa davlatlar). Hozirda ilmiy maktabga A.N.Tixonov shogirdi, f.f.d. kafedra professori A.G. Sheremetyeva rahbarlik qilib kelmoqda.
Kafedra professor-o‘qituvchilari nafaqat bo‘lajak filologlarning kasbiy tayyorgarligiga, balki mamlakatimizning yangi barkamol avlodini tarbiyalashga ham katta e’tibor qaratib, ma’rifiy, madaniy-ma’rifiy tadbirlarni olib bormoqdalar.
Kafedrada an’anaviy respublika ilmiy va ilmiy-amaliy anjumanlari, seminarlar va tematik davra suhbatlari tashkil etiladi. Ilmiy maktab doirasida “Rusa so‘z yasalishining dolzarb muammolari” seminari muntazam o‘tkazib kelinmoqda. Maktabdan to oliy o‘quv yurtigacha ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlaridagi o‘qituvchilarni birlashtirgan “O‘zbekistonda rus tili va adabiyoti” mavzusidagi ilmiy konferensiya ishtirokchilari soni yildan-yilga ortib bormoqda. An’anaviy tarzda o‘tkazib kelinayotgan “O‘zbekiston yosh filologiyasi” anjumanida yosh olimlar, iqtidorli talaba yoshlar o‘z ilmiy izlanishlari natijalarini taqdim etmoqda.
Kafedra faoliyatining bir yo‘nalishi rus tili va adabiyoti fanidan respublika olimpiadasini tashkil etish va o‘tkazish bo‘lib, buning natijasida slavyan bo‘limi talabalari bir necha bor faxrli o‘rinlarni egallagan.
Rus tilshunosligi kafedrasi katta ilmiy salohiyatga ega, zamonaviy o‘quv jarayonining dolzarb muammolarini hal etishga qodir ijodiy jamoadir. Kafedraning ilmiy faoliyatining istiqbollari zamonaviy tilshunoslikning nazariy muammolarini yanada rivojlantirish, rus tili faktlarini ularning hozirgi holati va funktsional dinamikasidagi ko’p qirrali tavsifni tarixiy shakllanishga murojaat qilishdan iborat.
Rus tilshunosligi
Kafedra mudiri
ALIYEVA ELVINA AMETOVNA
Kafedra mudiri
Ilmiy darajasi:
Fan nomzodi, PhD
Ilmiy unvoni:
Datsent
Qabul kunlari:
Manzil:
Manzil: 100174, Toshkent shahar, Olmazor tumani, Universitet ko’chasi, 4-uy
Kafedra tarixi
Kafedra tarkibi
Ilmiy faoliyat
№ | Tadqiqotchining familiya/ismi | Dissertatsiya mavzusi |
1 | Zaynutdinova M.K. | Частеречная морфонология русской деривационной системы. |
2 | Kononova I.Yu. | Вставные конструкции как субъектно-экспрессивная форма синтаксиса в художественной прозе М. Цветаевой. |
3 | Shadieva D.K. | Динамика нормы русской письменной речи (на материале СМИ Узбекистана). |
4 | Kenenboev E. T. | Эволюционные лексико-семантические изменения при использовании невербальной коммуникативности в социальных сетях интернета (на материале русского языка). |
5 | Faizova F.Sh. | Статейные списки российских посланников в Среднюю Азию XVII века как лингвистический источник. |
Xalqaro hamkorlik
Xalqaro hamkorlik:
- B.B. Gorodovikov nomidagi Qalmiq davlat universiteti.
- L. Tolstoy nomidagi Tula davlat pedagogika universiteti.
- O.N. Dobrolyubov nomidagi Nijniy Novgorod davlat tilshunoslik universiteti.
- N.I. Lobachevskiy nomidagi Nijniy Novgorod davlat universiteti.
- Milliy tadqiqot Tomsk davlat universiteti.
Mintaqaviy hamkorlik:
- Toshkent shahar Shayxontohur tumanidagi 169-son umumiy o‘rta ta’lim maktabi (bo‘lim filiali).
- Toshkent shahar Olmazor tumanidagi 28-son umumiy o‘rta ta’lim maktabi (bo‘lim filiali).
- Toshkent shahar Chilonzor tumanidagi 103-son umumiy o‘rta ta’lim maktabi (bo‘lim filiali).
- Muxtor Ashrafiy davlat memorial muzeyi.
- Alisher Navoiy Davlat adabiyot muzeyi.
- S. Borodinning uy-muzeyi.
- S. Yesenin muzeyi.