TARJIMA NAZARIYASI VA QIYOSIY TILSHUNOSLIK KAFEDRASI
Kafedra mudiri - fan nomzodi, PhD , dotsent Sadullaeva Nilufar Azimovna
100174 Toshkent shahar Olmazor tumani, Universitet ko’chasi 4-uy
Chorshanba-Juma, 15:00 – 17:00
+998 9 (97) 711-72-70
e-mail: sadullaeva@nuu.uz
- TARJIMA NAZARIYASI VA QIYOSIY TILSHUNOSLIK KAFEDRASI
Xorijiy filologiya fakulteti tarkibida 2002 yilgacha "Tarjima nazariyasi va amaliyoti" kafedrasi mavjud bo'lgan. "Tarjima nazariyasi va amaliyoti" kafedrasiga uning asoschisi, O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan fan arbobi, prof. G'.T.Salomov umrining oxirigacha mudirlik qilgan. G'.T.Salomov boshqargan kafedra o'z sohasida sobiq ittifoq hududida ochilgan birinchi kafedra edi.
2002 yil kafedra nomi o'zgarib, kafedraga "Ingliz tilshunosligi va tarjima nazariyasi" nomi berildi.
Keyinchalik kafedra "Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik", "Qiyosiy tilshunoslik" deb nomlandi. Hozirda kafedra "Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik" kafedrasi deb ataladi.
"Ingliz tilshunosligi va tarjima nazariyasi" kafedrasiga dosent G'.X.Salimov, prof. A.A.Abduazizov, katta o'qituvchilar o.M.Xoshimova, M.I.Valieva, E.Z.Salaxova f.f.n., dosent D.K.To'rabekova, f.f.n., dos. Ya.Yu.Arustamyanlar rahbarlik qilishgan bo'lsa, keyinchalik "Qiyosiy tilshunoslik" deb nomlangan kafedraga f.f.D, prof. I.A.Siddiqova mudirlik qildi. Hozirda uni f.f.D., dos. N.A.Sadullaeva boshqarmoqda.
Sadullaeva Nilufar Azimovna 1973 yil Toshkent shahrida tug'ilgan. O'zbekiston Milliy universiteti “Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik” kafedrasi mudiri, filologiya fanlari doktori, dotsent. 2011 yilda nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 2020 yilda «O‘zbek va ingliz tillarda yigiklikning va yoyiqlikning xosilasi” mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Hozirgacha 75 dan ortiq ilmiy maqolalar xorijiy va respublika jurnallari va anjuman materiallari to'plamida chop etilgan, 2 ta monografiya, 2 ta o'quv qo'llanmalari muallifi. Turkiya, Qozog'iston, Ozarbayjon, Rossiya, Janubiy Koreyada o'tkazilgan xalqaro ilmiy anjumanlar ishtirokchisi va tashkilotchisi. UNICAC ERASMUS+ loyihasining koordinatori.
2021 o'quv yilda kafedra nomi qayta "Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik" o'zgardi va kafedradagi "Xorijiy til va adabiyot" yo'nalishi mustaqil kafedra sifatida tashkil etildi. Xozirgi kunda kafedraning bakalavr yo'nalishida “5120200 - Tarjima nazariyasi va amaliyoti” va magistratura mutaxasislik "5A120201 – qiyosiy tilshunoslik, lingvistik tarjimashunoslik" mavjud.
Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik kafedrasi 10.00.06 – qiyosiy adabiyotshunoslik, chog'ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik ixtisosligi bo'yicha kafedraning o'ttiz yillik tarixi mobaynida etuk olimlar etishib chiqgan. O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan fan arbobi, filologiya fanlari doktori professor Abduazizov A.A. o'n ikkita PhD va ikkita DSc A.G.Sheremeteva va N.Otajonovlarga ilmiy raxbarlik qilganlar, filologiya fanlari doktori professor Siddiqova I.A. oltita PhD ilmiy raxbarlik qilganlar.
10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog'ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik ixtisosligi bo'yicha PhD va DSc darajasini olish uchun doktorant, tayanch doktorani, mustaqil izlanuvchilar doktorlik dissertasiyasi ustida ish olib borishyapti va f.f.D. Siddiqova I.A., f.f.D.Sadullaeva N.I., dos.Arustamyan Ya.N., dos.Agzamova D.B., X.N Tuxlievalar ilmiy maslaxatchi sifatida faoliyat ko'rsatishyapti.
Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik kafedrasi turli grant va loyhalarda qatnashib keladi:
"UNICAC – O'rta Osiyo va Xitoy universitetlari orasida bilim ayirboshlash bo'yicha hamkorlik" Erasmus+ loyihasi. Loyxa koordinatori – Sadullaeva N.A.
PZ-201709134 – "filologiya yo'nalishi bo'yicha ingliz tili o'rganish baholash sifatining shakl va tamoyillariga zamonaviy yondashuv" amaliy loyiha rahbari: Arustamyan ya.Yu., a'zolari: Sadullaeva N.A., Xasanova N.
"Key Action 1-Mobility for learners and staff-Higher education student and staff mobility" Erasmus+ loyihasi a'zosi: Sadullaeva N.A.
"CLASS - Development of the module based course on Computational Linguistics" Erasmus+ loyihasi a'zosi: Sadullaeva N.A.
Tarjima nazariyasi va qiyosiy tilshunoslik kafedrasi xalqaro universitetlar bilan hamkorlik faoliyatini olib boradi. London Metropoliten universiteti, Norvich til o'qitish instituti, Kaliforniya Fullerton universiteti, Moskva davlat universiteti, Moskva davlat lingvistika universiteti, Najmitdin Erbakan universiteti va Sivas Jumxuriet universiteti (Turkiya) bilan shartnomalar tuzilgan.
Shu jumladan kafedra korporativ hamkorlikda Toshkent kimyo-texnologiya instituti qoshidagi Chirchiq akademik lisei, O'zMU qoshidagi 2-son akademik lisey, Toshkent davlat sharqshunoslik instituti "tarjima nazariyasi va amaliyoti" kafedrasi, Oliy xarbiy bojxona instituti "Davlat va xorijiy tillar" kafedrasi bilan hamkorlik qilinadi.
Kafedrada "yosh tarjimon", "yosh lingvist" va "Speaking club" to'garaklari tashkil qilingan. Yillar mobaynida prfessor-o'qituvchilar va talabalar tomonidan to'garak faol yuritilib kelinmoqda.
Bugungi kunda kafedraning ustuvor yo'nalishlari orasida yangi turdagi ilmiy tafakkurni shakllantirishni, umumiy madaniy darajani oshirishni, uzluksizlik g'oyasini amalga oshirishni ta'minlovchi yoshlar bilan ishlash dasturini ishlab chiqish hisoblanadi.
2 .Каfеdrada o’qitilayotgan fanlar
Bakalavr
| Т/р | Fanning nomi | Fanning qisqa tavsifi |
| 1. | Oʻzbekiston oʻlkashunosligi | Oʻzbekiston hududini tushunish va har tomonlama ilmiy tadqiq etish va oʻrganishni ommalashtirishga xizmat qiladi |
| 2. | Tarjimashunoslikka kirish | Bu ilmiy fan boʻlib, tarjima jarayonini va uning qonuniyatlarini oʻrgatadi; |
| 3. | Tarjima amaliyoti ko'nikmalari | Bu fan tarjima amaliyoti ko'nikmalarini rivojlantiradi |
| 4. | O'rganilayotgan tiln amaliy aspektlari | Bu fan talabalarning til modellari va strukturalari haqidagi bilimlarini oshirishga xizmat qiladi va ularga muloqot jarayonida grammatik va leksik formalarni to‘g‘ri ishlatishni o‘rgatadi. |
| 5. | Mamlakatshunoslik | Mamlakatni ( Angliya) har tomonlama o'rganish, ularning tabiati, aholisi, iqtisodiyoti, madaniyati va ijtimoiy tuzilishi haqidagi heterojen ma'lumotlarni tizimlashtirish va umumlashtirish bilan shug'ullanadigan geografik fan bo'lib xizmat qiladi. |
| 6. | Tarjima nazariyasi | Bu fan tarjimani nazariy asoslash uchun xizmat qiladi va tarjimaning asosiy tushunchalarini belgilaydi. |
| 7. | Asosiy o'rganiladigan chet tili | Bu fan talabalarga chet tilida og'zaki nutqni tushunish, o'z fikrini chet tilida bayon qilish,o'qish va yozish mahoratini o'rgatish, chet tilining fonetik va grammatik qonuniyatlarini, tili o'rganilayotgan va chet tilida so'zlashuvchi xalqlarning madaniyatini anglash hamda chet tilida chop etilgan turli matbuot manbaalaridagi autentik materiallarni tushuna olishni o'rgatishni nazarda tutadi. |
| 8. | Til ko‘nikmalari inntegratsiyasi | Bu fan talabalarga chet tilida og'zaki nutqni tushunish, o'z fikrini chet tilida bayon qilish,o'qish va yozish mahoratini o'rgatish, chet tilining fonetik va grammatik qonuniyatlarini, tili o'rganilayotgan va chet tilida so'zlashuvchi xalqlarning madaniyatini anglash hamda chet tilida chop etilgan turli matbuot manbaalaridagi autentik materiallarni tushuna olishni o'rgatishni nazarda tutadi. |
| 9. | Stilistika va matnni tahrirlash | Tilshunoslikning til uslublarini tadqiq etuvchi, tilning leksikfrazeologik, fonetik, morfologik, soʻz yasalishi va sintaktik sathlarda oʻziga xosliklarini oʻrganuvchi, yozma adabiyotning xilmaxil tur va janrlarida, ijtimoiy hayotning turli sohalarida qoʻllashni oʻrgatadi. |
| 10. | Ketma-ket tarjima | Ketma-ket tarjimaning nazariy aspektlarini o'rgatadi |
| 11. | Yozma tarjima | Yozma tarjimaning nazariy aspektlarini o'rgatadi |
| 12. | Leksikologiya va leksikografiya asoslari | Bu fan ma'lum bir tilning leksik tizimidagi so'zning kelib chiqishi va o'rnini o'rgatadi. |
| 13. | Qiyosiy tipologiya | Bu fan o'zbek, ingliz, rus tillarini qiyosiy-tarixiy metod yordamida tadqiq etish, qiyosiy tipologiyaning ilgor metodlarini pedagogik amaliyotda qo'llash ko'nikmamalakalarini shakllantiradi. |
2. Kafedrada o‘qitilayotgan fanlar
Magistratura
| Т/р | Fanning nomi | Fanning qisqa tavsifi |
| 1. | Qiyosiy tilshunoslik va lingvistik tarjima masalalari | Tilshunoslik va tarjimashunoslik muammolarini oʻrganishga xizmat qiladi |
| 2. | Madaniyatlararo muloqot nazariasi | Madaniyatlararo muloqot jarayonini, uni amalga oshirish shartlarini, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklarni va aloqa uzilishlarining sabablarini tavsiflovchi fan bo'lib xizmat qiladi. |
| 3. | Tarjimaning nazariy asoslari | Tarjimanining nazariy asoslarini belgilaydi |
| Mutaxassislik tanlov fanlari: | ||
| 4. | Yosma tarjima | Badiiy matnlarda yozma tahlil usullarini o‘rganishga xizmat qiladi |
| 5. | Badiiy tahlil usullari | Badiiy tahlil metodlari fani magistrlik dissertasiya yozishda muhim ahamiyatga ega. Ilmiy izlanish jarayonida dissertasiyaning mavzu, maqsad va vazifalarga doir muayyan badiiy asarga qanday tahlil metodini qo'llashni o'rgatadi. |
3. Tadqiqotchilar va ilmiy ishlar to‘g‘risida
| № | Tadqiqotchi professor-o‘qituvchining F.I.Sh | Ilmiy darajasi, unvoni | Dissertatsiya ishi mavzusi |
| 1. | Sa'dullaeva Nilyufar Azimovna | f.f.d., dos | O‘zbek va ingliz tillarda yig‘iklikning va yoyiqlikning xosilasi (2020) |
| 2. | Siddiqova Iroda Abduzuhurovna | f.f.d.,prof | Tilning sinonimiyasi va uning kodifikatsiya asoslari |
| 3. | Tuxlieva Gavxar Nurislomovna | f.f.n.,dos | Ingliz tilidagi fikr bayonining aktuallashgan xususiyatlari |
| 4. | Agzamova Dildora Bahadirjanovna | f.f.n.,dos | Hotira koncepting ingliz va O‘zbek tillaridagi umumiy va uziga xos xususiyiyatlari |
| 5. | Solyeva Malika Abduzuhurovna | f.f.n.,dos | Ingliz va o‘zbek tillarida so‘zning fonologik tuzilishini qiyosiy tipologik tahlil qilish |
| 6. | Babaeva Salima Ruzievna | f.f.n.,dos | Ingliz va o‘zbek tillarida so‘zning fonologik tuzilishini qiyosiy tipologik tahlil qilish |
| 7. | Arustamyan Yana Yuryevna | f.f.n.,dos | K. Vonnegut romanlarini rus tiliga tarjima qilishning leksik-semantik muammolari |
| 8. | Rahimova Shaxnoza Polvonnazirovna | f.f.n.,dos | Ingliz tili idiomatik iboralarini o‘zbek tiliga ugirishning lisoniy husiyatlari |
| Tasdiqlangan dissertasiya mavzulari | |||
| 9. | Toshpo'latova Visola | Katta o‘qituvchi | Fantastika janridagi romanlarning ingliz tilidan o‘zbek tiliga tarjimasida lingvopragmatik va kingvomadaniy aspektlar ( D.Rouling romanlari misolida) |
| 10. | Umarova Nodira | Katta o‘qituvchi | Zamonaviy jamiyatda onalar nutqining sotsiolingvistik tadqiqi ( ozbek va ingliz tillari misolida) |
| 11. | Burieva Umida | Katta o‘qituvchi | Diskursiv tahlilda voqealangan to'liqsiz gaplar va ularning sosiopragmatik xususiyatlari |
| 12. | Isroilova Ilona Xalitovna | Katta o‘qituvchi | seriallar asosida tibbiyot talabalarining ingliz tilida so'zlashuvchi kommunikativ kompetentsiyasini takomillashtirishning uslubiy modeli (Dr.Xaus) |
| 13. | Sobirova Nilufar Karimbaevna | izlanuvchi | Ingliz va oʻzbek tillaridagi paronimlarning semantic-stylisics of xususiyiyatlari |
| 14. | Mirxodjaeva Feruza | Katta o‘qituvchi | Ingliz va oʻzbek siyosiy diskursida xushmuomalalikning sosiopragmatik xususiyatlari |
| 15. | Xojimatova Albina Asqarovna | izlanuvchi | “O‘zbekistonda raqamli vositalarni kasb-hunar ta’limiga integratsiyalash” |
| 16. | Baxtiyorova Maftuna Baxtiyorovna | izlanuvchi | XXI asr adabiyotida antroponimlarning lingvomadaniy talqini (ingliz va o‘zbek yozuvchilari asarlari misolida) |
| Magistrlik dissertasiyalari mavzulari | |||
| 1. | Javlieva Sohiba Jamgir qizi | Ingliz va o'zbek tillari misolida reklama uslubi va tarjimasi | Tuxlieva Gavxar Nurislomovna f.f.n dosent O‘zMU Xorijiy filologiyasi fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 2. | Obidova Umriniso Abror qizi | Ingliz va o‘zbek tillaridagi “boks” atamalarini chog‘ishtirma taqiqi | Rahimova Shaxnoza Polvonnazirovna PhD. O‘zMU Xorijiy filologiyasi fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 3. | Ramazonova Farangiz Muxitdin Qizi | Badiiy matnlarni tarjima qilishda ironiyani uzatish muammolari | Arustamyan Yana Yurievna, f.f.n. dosent. O‘zMU Xorijiy filologiyasi fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 4. | Jandullaeva Elmira Xamdullaevna | Kontseptualizatsiya matnlarni ilmiy tarjima qilish strategiyasi sifatida | Arustamyan Yana Yurievna, f.f.n. dosent. O‘zMU Xorijiy filologiyasi fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 5. | Ergashov Xurmatillo Solijon og‘li | “Turizm” tushunchasining ingliz, rus, o‘zbek tillaridagi atamalarini qiyosiy tahlil qilish | Siddigova Iroda Abduzuxurovna f.f.d. Professor O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 6. | Idireisova Aijamal Koshkarbaevna | Ingliz, o‘zbek va Qoraqalpoq tillarida paremiyalarning xususiyatlari | Babaeva Salima Ro'zievna f.f.n. dosent O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 7. | Bobogulova Gulasal Bobir qizi | Ingliz va o‘zbek tillarida turg‘un so‘z birikmalarining pragmatik xususiyatlari. | Sadullayeva Nilufar Azimovna f.f.d. dosent. O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 8. | Saidova Dilafruz Abdullaevna | Notiqlik nutqining uslubiy vositalari (ingliz va o‘zbek) misolida | Sadullayeva Nilufar Azimovna f.f.d. dosent. O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 9. | Safayeva Mamura Oqil qizi | Tarjima nazariyasida lakunar modelning roli | Agzamova Dildora Baxodirjanovna f.f.n. dosent. O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 10. | Xoliqulova Mohida Sobirjon qizi | Ingliz va o‘zbek tillarining stilistik sinonimlarining chog‘ishtirma tadqiqi. | Siddigova Iroda Abduzuxurovna f.f.d. Professor O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” |
| 11. | Usarova Madina Ortiqboy qizi | Ingliz va o‘zbek tillarida mezurativ frazeologizmlarning chog‘ishtirma tadqiqi. | Siddigova Iroda Abduzuxurovna f.f.d. Professor O‘zMU Xorijiy filologiya fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
| 12. | Muxammadiyeva Sarvinoz Nurmat qizi | Badiiy adabiyot tarjimasining pragmatik jihatlari | Solieva Malika Abduzuxurovna f.f.n. dosent O‘zMU Xorijiy filologiyasi fakulteti “Tarjima nazariasi va qiyosiy tishunoslik” kafedrasi |
4 Maxalliy va xorijiy xamkorlar xaqida ma'lumot
| т\р | Xorijiy universitet nomi | Shartnoma yoki memorandum imzolangan sana | Universitet bilan aloqa olib boradigan mas'ul shaxsning ismi sharifi va tel raqami | Shartnoma muddati |
| 1. | Tojikiston Jalolobod | 2019 yil fevral | Sadullaeva N.A. | 2022 mart |
| 2. | Turkiya Ankara universiteti | 2019 yil fevral | Sadullaeva N.A. | 2022 mart |
5. Kafedra tarkibi
| № | Фамилия исми шарифи | Электрон почта |
| 1. | Sadullaeva Nilyufar | nilufar_sadullaeva@mail.ru |
| 2. | Siddikova Iroda | ravsidd@mail.ru |
| 3. | Tuhlieva Gavhar | tuhlievagavhar@gmail.com |
| 4. | Agzamova Dildora | draimjonova@mail.ru |
| 5. | Solieva Malika | malikakhon76@mail.ru |
| 6. | Babaeva Salima | salimahon71@gmail.com |
| 7. | Arustamyan Yana | y.arustamyan@nuu.uz |
| 8 | Rahimova Shahnoza | noza1984@yandex.ru |
| 9 | Tashpulatova Visola | visolatash2@gmail.com |
| 10 | Umarova Nodira | umarovanodira1980@gmail.com |
| 10 | Fayzieva Malika | fayzieva_malika@yahoo.com |
| 11 | Rahmonova Feruza | rahmonferuza@gmail.com |
| 12 | Mirsagatova Pokiza | mirsagatovapokiza@mail.ru |
| 13 | Mirhodjaeva Feruza | feruzakhonm@bk.ru |
| 14 | Burieva Umida | umida.burieva.1984@mail.ru |
| 15 | Abdullaeva Nigora | Fashionable01@mail.ru |
| 16 | Hikmatullaeva Komola | kamola2018tashkent@gmail.com |
| 17 | Ergashev Hurmatillo | hurmatilloergashov@gmail.com |
7. To’garaklar
1. “Yosh tarjimon” to‘garagi rahbari Arustamyan Yana Yurievna f.f.n., dos.
2. “Yosh tilshunos” to‘garagi rahbari Siddiqova Iroda Abduzuxurovna f.f.d., prof.