Botanika va genetika

Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti

Kafedra mudiri

BOBOYEV SAYFULLA G‘AFUROVICH

Kafedra mudiri

Ilmiy darajasi:

Fan doktori, DSc

Ilmiy unvoni:

Professor

Qabul kunlari:

Dushanba-Shanba, 14:00-17:00

Manzil:

Manzil: 100174, Toshkent shahar, Olmazor tumani, Universitet ko’chasi, 4-uy

Batafsil

Kafedra tarixi

Kafedra 1920 yilda “Sitologiya” bo‘limi sifatida tashkil topgan bo‘lim. boshlig‘i sifatida prof. Pavel Aleksandrovich Baranov faoliyat olib borgan. 1925 yilda “O‘simliklar morfologiyasi va biologiya” kafedrasi nomi bilan atalgan bo’lsa, 1938 yilda “O‘simliklar morfologiyasi va anatomiyasi” kafedrasi nomiga o‘tkazilgan va bu yillar davomida prof. P.A.Baranov kafedra mudiri bo‘lib ishlagan.

1945 yilda “Darvinizim va seleksiya”, 1950 yilda “Darvinizim va genetika” va 1961-1981 yillar davomida “Darvinizim, genetika eksperimental morfologiya” kafedrasi nomi bilan atalgan 1945-1981 yillarda kafedra mudiri sifatida prof. I.A.Raykova ishlagan. 1974 yilda kafedra qoshida g‘o‘zaning xususiy genetikasi laboratoriyasi tashkil qilinib, laboratoriya mudiri sifatida b.f.d., prof. Musayev D.A. faoliyat olib borgan.

1982-1988 yillarda “Darvinizim, genetika eksperimental morfologiya” kafedrasida b.f.n., dots. M.F. Abzalov kafedra mudiri bo‘lib ishlagan bo‘lsa, 1989-2014 yillarda kafedra “Genetika va sitoembriologiya” deb nomlangan va akademik D.A.Musayev kafedra mudiri sifatida faoliyat olib brogan. 2015 yilda kafedrada b.f.n. E. Latipova mudir bolib ishlagan.

2016-2017 yillarda kafedra “Genetika va kompyuter biologiya” nomiga o‘zgarib kafedra mudiri sifatida b.f.n., dots. X.U.Xalbekova ishlagan. 2018-2024 yillarda kafedra nomi “Genetika” deb nomlanib, kafedra mudiri sifatida b.f.d., prof. S.G‘.Boboyev faoliyat olib borgan.

Botanika va o‘simliklar fiziologiyasi

“Botanika va o‘simliklar fiziologiyasi” kafedrasi 2005 yilda “O‘simliklar fiziologiyasi” kafedrasi va Botanika o‘quv-ilmiy markazining qo‘shilishidan tashkil topgan. 2024 yil oktabrga qadar kafedraga qishloq xo‘jaligi fanlari nomzodi Matkarimova Anarjan Abdikarimovna rahbarlik qilgan.

“O‘simliklar fiziologiyasi” kafedrasi 1920 yilda tashkil topgan. Kafedraning asoschisi va unga ko‘p yillar (1920-1930, 1941-1945) rahbarlik qilgan professor, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi Andrey Vasilevich Blagoveshenskiydir. Blagoveshenskiy Andrey Vasilevich 1921 yilda Turkistonda Botaniklar jamiyatini tashkil qilishda faol ishtirok etgan va unga 1921-1930 va 1941-1945 yillar rahbarlik qilgan. Keyinchalik “O‘simliklar fiziologiyasi” kafedrasiga dotsent N.D.Leonov (1945-1948), dotsent P.G.Marsakova (1948-1949), biologiya fanlari nomzodi, dotsent Nikolay Antonovich Todorov (1949-1973), biologiya fanlari doktori, professor, O‘zR FA akademigi Akmaljon Qosimovich Qosimov (1973-1976), biologiya fanlari nomzodi, dotsent Yuldosh Ahmedovich Ahmedov (1976-1988), biologiya fanlari doktori, professor Karimjon Safarovich Safarov (1988-1997), biologiya fanlari nomzodi, dotsent Damir Komilovich Asomov (1998-2005) rahbarlik qilganlar. “O‘simliklar fiziologiyasi” kafedrasiga biologiya fanlari doktori, professor Beknazarov Begali Ochilovich (2005-2011), biologiya fanlari doktori, professor Yuldashev Akramjan Sultonmuratovich (2011-2014), qishloq xo‘jalik fanlari nomzodi Matkarimova Anarjan Abdukarimovna (2014-2016) rahbarlik qilgan.

1924 yilda tashkil topgan “Yuksak o‘simliklar” kafedrasi asosida Botanika o‘quv-ilmiy markazi 1995 yilda tashkil qilingan. “Yuksak o‘simliklar” kafedrasining asoschisi va birinchi rahbari, professor Mixail Grigorevich Popov bo‘lgan va 1924-1926 yillarda mudirlik qilgan. Keyinchalik kafedraga biologiya fanlari doktori, professor, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi, O‘zR FA akademigi Yevgeniy Petrovich Korovin (1926-1961), biologiya fanlari doktori, professor, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi, O‘zR FA muxbir a’zosi Ippolit Ivanovich Granitov (1961-1980), biologiya fanlari nomzodi, professor Hoshim Melievich Axunov (1980-1995), biologiya fanlari doktori, professor, O‘zbekiston Respublikasi fan arbobi O‘ktam Pratovich Pratov (1995-2005) rahbarlik qilishgan.

Botanika va genetika kafedrasi

Assistent

Batafsil

Norova Sarvinoz Urinovna

Assistent

Batafsil

Kolchanova-Zeybert Yekaterina Andreyevna

Assistent

Batafsil

Mamadaliyeva Madina Vaxobjon qizi

Assistent

Batafsil

Ilmiy faoliyat

o‘simliklar sistematikasi, morfologiyasi, anatomiyasi, fiziologiyasi va bioekologiyasini o‘rganish bo‘yicha tadqiqotlar olib boorish;
g‘o‘za va boshqa qishloq xo‘jalik ekinlarida sifat va miqdor belgilari genetikasining fundamental va amaliy muammolarini o‘rganish;
hirsutum L. g‘o‘za genetik kolleksiyasini izogen, mutant, introgressiv va sitogenetik liniyalaridan samarali foydalanish va genofondni boyitish;
o‘simlik hayvon va insonlarda belgi xususiyatlarning irsiylanish qonuniyatlarini o‘rganish, an’anaviy va zamonaviy usullar asosida tadqiq qilish;
kafedra qoshidagi ilmiy laboratoriyalarda olib borilayotgan botanika, o‘simliklar fiziologiyasi, genetika, sitogenetika, molekular genetika va an’anaviy genetika yo‘nalishidagi tadqiqotlar rivojlantirish, yangi duragay va navlar yaratish va joriy etish;
kafedrada o‘simliklar, hayvonlar va odam genetikasi bo‘yicha chuqur ilmiy tadqiqotlar olib borish va rivojlantirish;
botanika va genetika sohasida bilimli, iqtidorli yosh kadrlarni tayyorlash.

Kafedraning asosiy yutuqlari

Kafedrada so‘ngi 5 yil davomida fan doktorligi (DSc) dissertatsiyalarini A.K. Safarov, I.G‘.Amanturdiyev, D.Q. Ernazarovalar himoya qilgan bo‘lsa, biologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktorligini (PhD) Sh.U.Boboxo‘jayev, G.K.Toshpulatova, H.S.Turdaliyeva, Sh.D.Hayitova, SH.A.Tursunova, M.A.Abdiqodirov, M.A.Tog‘ayeva, B.B.Oripova, G.B.Karamatova, D.V.Soliyeva, D.I.Sotiboldiyeva, G.B.Vaisova, Sh. Fozilovlar muvaffaqiyatli himoya qildi.

2022-2024 yillarda kafedrada “Genetika va genomika asoslari” va “Sitologiya, gistologiya va embriologiya” darsliklari, “Sitologiya” “Genomika asoslari”, “Основы геномики”, “Цитология” va “O‘simliklar genetikasi”, “Botanika” “Botanika, o‘simliklar fiziologiyasi va biokimyosi” “Biologiya asoslari” o‘quv qo‘llanmalari, “G‘o‘za genetikasi va seleksiyasida biotik stress omillarga tolerantlik”, “Цитогенетика мутатций, тронслокаеций, моносоми и межвидовой гибридизации и хлопчатника”, “Генетика признаков структуры куста линий генетической коллекции хлопчатника вида G.hirsutum L.”, “Turli genetik asosga ega g‘o‘za duragaylarida ayrim qimmatli xo‘jalik belgilarni vilt va sho‘rlangan tuproq sharoitida irsiylanishi” monografiyalari nashr etildi.

So‘nggi 5 yil davomida kafedra xodimlari hamda O‘zR FA Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish agrotexnologiyalari ITI olimlari hamkorligida SP-1303, Kamolot-79, SP-Kamolot, SP-7333, S-8292, S-9088, ATM-1 kabi g‘o‘za navlari yaratilgan. Kafedra xodimlari hamkorlikda yaratilgan g‘o‘za navlari va “G‘o‘za urug‘lariga ekishdan oldin ishlov berish usuli” kabi ixtirolari va “Seleksiya yutug‘i” uchun 10 dan ortiq patent olingan, ulardan 4 tasi istiqbolli deb topilib, ishlab chiqarishga joriy etilgan.

G‘o‘za gulini tavsiflash va ma’lumotlarni statistik qayta ishlash bo‘yicha “Florews”, g‘o‘za changini fertilligini aniqlash bo‘yicha “Pollen”, O‘zMU sitogenetik kolleksiya liniyalarini tavsiflash bo‘yicha “G‘o‘zaning G.hirsutum L. turiga mansub noyob sitogenetik kolleksiyaning elektron katalogi” dasturlari ishlab chiqilgan va mualliflik guvohnomalari olingan.

O‘zbekiston respublikasi oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasining qaroriga ko‘ra 2024-yildan O‘zbekiston milliy universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/27.02.2020.в.01.15 raqamli llmiy kengash huzurida 03.00.09-Umumiy genetika ixtisosligi bo‘yicha kengash ish boshladi.

2020-yildan keyin kafedra jamosi tomonidan 150 dan ortiq OAK jurnallarida maqolalar, 30 dan ortiq “Scopus” va “Web of Science” ma’lumotlar bazasida indekslangan jurnallarda maqolalar chop etildi. Fundamental, amaliy grantlar va noyob obyekt doirasida tadqiqotlar olib borildi.

a) Fundamental dasturlar doirasida:

F-OT-2021-155 raqamli “G‘o‘zaning Gossypium barbadense dan Gossypium hirsutum ga xromosomasi almashinuvi asosida yangi qimmatli-ho‘jalik belgilariga ega liniyalar yaratish” 2021-2026 yy. Loyiha rahbari: M.F.Sanamyan.

b) Amaliy dasturlar doirasida:

OT-A-QX-2018-379 raqamli “G‘o‘zaning G.hirsutum L. turi tola sifatini yaxshilash, maqsadli duragaylashda G.barbadense L. turining turlararo aniq gomolog xromosomalardan alohida almashtirish uchun maqsadli duragaylashda foydalanish”. 2018-2020 yy. Loyiha rahbari: M.F.Sanamyan.

OT-A-QX-2018-348 raqamli «G‘o‘zani yangi introgressiv murakkab turlararo duragaylaridan foydalanish asosida tola sifati IV-tipga mansub bo‘lgan tezpishar, tola chiqimi yuqori, viltga chidamli belgilari majmuasiga ega tizma va navlarini yaratish» 2018-2020 yy. Loyiha rahbari: S.G‘.Boboyev.

AL-442105927-son belgilangan “QTL “Miqdoriy belgilarning joylashishi” xaritalashtirish va transagressiv oʻzgaruvchanlik yordamida gʻoʻzaning tezpishar oʻrta tolali yangi navini yaratish” 2024-2026 yy. Loyiha rahbari: S.G‘.Boboyev.

v) Ilmiy noyob obyekt doirasida:

Ilmiy noyob obyekt: “G‘o‘za belgilarining sintetik gen manbalari bo‘lmish izogen, introgressiv, mutant va sitogenetik liniyalarni genetik kolleksiyasi” mavzularida tadqiqotlar olib borilmoqda. Ilmiy rahbar: A.A.Bekmuxamedov.

Xalqaro hamkorlik

Genetika kafedrasida 2022-2024 yillar davomida xorijiy davlatlarning nufuzli oliy ta’lim muassasalari va ishlab chiqarish tashkilotlaridan 30 dan ortiq olimlar o‘quv jarayonlariga taklif etilgan. Ular qatorida “Gene Scan” kompaniyasi prezidenti, Singapur milliy universiteti, M.Auezov nomidagi Janubiy Qozog‘iston davlat universiteti, Tojikiston Fanlar Akademiyasi Pomir biologik instituti, Belorus davlat universiteti A.D.Saxarov nomidagi Xalqaro Davlat ekologiya instituti, L.Gumilev nomidagi Yevroaziya Milliy universiteti, Lebnis Gannover universiteti, Osh davlat universiteti Polsha davlat universiteti Chexiya Agrotexnologiyalar universitetlari yetakchi olimlarini keltirib o‘tish mumkin.

Bundan tashqari kafedraning 5 nafar professor o‘qituvchilari Qozog‘iston davlatining M.Auezov nomidagi Janubiy Qozog‘iston davlat universiteti, L.Gumilev nomidagi Yevroaziya Milliy universiteti, Qirg‘iston davlatining Osh davlat universitetlarida ma’ruzalar o‘qidi. Kafedra mudiri 2024-yilda Chexiya Respublikasining Karlova universiteti, Chexiya Respublikasining Agrotexnologiyalar universiteti, Germaniyaning Drezden texnika universitetlarida, Sh.U. Bobobxuajyev Rossiya davlatining Navosbirsk sitologiya genetika institutida qisqa mudatli ilmiy stajirovkada o‘z bilimini oshirib qaytishdi.

Mahalliy va xorijiy hamkorlar bo‘yicha ma’lumot

№	Hamkor tashkilotlar va markazlar nomi	Hamkorlikdan kuzlangan maqsad
1.	O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Genomika va bioinformatika markazi	O‘quv jarayoniga malakali mutaxassislarni jalb etish, hamkorlikda, o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar tayyorlash bakalavr va magistr talabalariga laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazish, amaliyotlar olib borishni yo‘lga qo‘yish; Kafedraning tayanch doktorantlar, doktorantlar, mustaqil izlanuvchilar, magistrlarning molekular darajadagi tadqiqotlarini bajarish uchun shart-sharoitlar yaratish, ilmiy rahbar va maslahatchilar belgilash asosida yosh kadrlarni tayyorlash va hamkorlikda ilmiy loyihalar, o‘quv adabiyotlari va maqolalar yozish hamda ilmiy sohani rivojlantirish; Hamkorlikda ilmiy loyihalar tayyorlash, ilmiy anjumanlar, davra suhbatlari, seminarlar tashkil etish.
2.	O‘zR FA Genetika va o‘simliklar eksperimental biologiyasi instituti
3.	O‘zR FA Botanika instituti
4.	O‘zR FA Akademik A.S.Sodiqov nomidagi Bioorganik kimyo instituti
5.	Paxta seleksiyasi, urug‘chiligi va yetishtirish agrotexnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti
6.	O‘zbekiston Respublikasi ipakchilik va qorakulchilikni rivojlantirish qo‘mitasi Ipakchilik ilmiy-tadqiqot instituti
7.	O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi X.Sulaymonova nomidagi Respublika sud ekspertiza markazi
8.	Akademik F.N.Rusanov nomidagi Toshkent botanika bog‘i
	Xalqaro hamkorlik
9.	Belorus davlat universiteti A.D.Saxarov nomidagi Xalqaro Davlat ekologiya instituti
10.	M.Auyezov nomidagi Janubiy Qozog‘iston davlat universiteti
11.	Tojikiston Fanlar Akademiyasi Pomir biologik instituti
12.	Navosbirsk sitologiya genetika instituti

Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti

Universitet

Xalqaro aloqalar

Talabalarga

Axborot xizmati

Botanika va genetika

Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti

Kafedra mudiri

BOBOYEV SAYFULLA G‘AFUROVICH

Kafedra tarixi

Kafedra tarkibi

Safarov Karimdjon Xxx

Raximova Tashxanim Xxx

Kushanov Faxriddin Ne’matullayevich

Abdulov Ildar Abdulxayevich

Amanturdiyev Ikrom Gulomovich

Miraxmedov Mirvaxob Sadikovich

Yakubov Iskandar Taxirovich

Matkarimova Anarjan Abdikarimovna

Safarov Alisher Karimdjanovich

Maxmudova Mamlakat Mirganiyevna

Turdaliyeva Xurmatoy Sultanovna

Abduraximov Abrorjon Akramovich

Yakubov Mirakbar Daniyarovich

Maxkamov Trobjon Xusanboyevich

Boboxujayev Shuxrat Umarovich

Karamatova Gullola Botirovna

Toshpulatova Gulnozaxon Kasimjanovna

Soliyeva Dilafro‘z Valijonovna

Bekmuxamedov Abdukayum Azimovich

Sotiboldiyeva Dilnoza Ilxomjonovna

Tursunova Shoxista Abdupataxovna

Azizov Xamid Yarashevich

Axmedova Dilfuzaxon Xudayberdiyevna

Nuriddinov Asliddin Nurbobo o‘g‘li

Toxirova Maloxatxon Rasuljon Kizi

To‘raboyeva Gulhayo Normo‘min qizi

Shausmanova Roza Mamadjonovna

Norova Sarvinoz Urinovna

Kolchanova-Zeybert Yekaterina Andreyevna

Mamadaliyeva Madina Vaxobjon qizi

Ilmiy faoliyat

Xalqaro hamkorlik

Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti

Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti